Nguyễn Khắc Viện - Một nhà báo lớn của thời đại

Nguyễn Khắc Viện (1913 - 1997) ở làng Gội Vị, xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, là con cụ Hoàng giáp Nguyễn Khắc Niêm. Học xong trường y, ông sang Pháp tiếp tục học y ở Pari. Sau khi tốt nghiệp bác sĩ thì bị bệnh lao phổi, phải cắt phổi phải, một nửa phổi trái và 7 xương sườn vì lúc đó chưa có thuốc chữa bệnh lao. Các bác sĩ Pháp tiên đoán may ra chỉ có thể sống được một năm, thế mà tự rèn luyện theo phép dưỡng sinh, chủ yếu là tập thở mà sống thêm hơn 40 năm!

Đồng chí Lưu Quốc Long được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đào tạo tại Quảng Châu - Trung Quốc

Trong số những cán bộ được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đào tạo tại Trung Quốc, chúng ta không thể nào quên được chàng thanh niên Lưu Quốc Long, quê ở Nghệ An, một chiến sĩ xuất sắc đã hiến dâng cuộc đời cho cách mạng khi còn rất trẻ. Lưu Quốc Long tên thật là Lê Văn Quý, anh sinh ngày 10 tháng 2 mùa Xuân năm Tân Sửu - 1901 tại làng Xuân Tường huyện Thanh Chương, mảnh đất có truyền thống hiếu học và cách mạng. Thân phụ của anh là Lê Văn Ngạn, mẹ là Nguyễn Thị Ngạn (khi về nhà chồng bà mang tên ông).

Người thư ký cụ Phan, làm Bí thư Tỉnh đoàn Thanh niên cộng sản

Nhân kỷ niệm 89 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2020), xin giới thiệu đôi nét về tấm gương sáng của đồng chí “Bí thư Ban cán sự Thanh niên Cộng sản đoàn” đầu tiên của tỉnh Nghệ An. Đó là đồng chí Phan Đình Đồng, một tấm gương tiêu biểu cho tuổi trẻ trên quê hương Bác Hồ từ ngày đầu dựng Đảng.

Lý Nhật Quang - Vị Tri châu đầu tiên của Nghệ An

Tên tuổi Lý Nhật Quang rất đỗi quen thuộc với người dân Nghệ An xưa và người dân xứ Nghệ hiện nay. Ông là vị thần linh thiêng được thờ ở đền Quả, một trong 4 ngôi đền đẹp và linh thiêng nhất ở xứ Nghệ: Cờn, Quả, Bạch Mã, Chiêu Trưng. Đền nằm bên bờ sông Lam, thuộc địa phận làng Miếu Đường (vì thế còn có tên là đền Mượu), xã Bạch Đường, huyện Lương Sơn (nay là xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An), cách thị trấn Đô Lương 3 km, cách TP Vinh 73 km. Tuy vậy, cho đến nay hầu như chưa có một tài liệu nào ghi chép tường tận tiểu sử và sự nghiệp của ông. Bài viết này góp phần bổ sung và hệ thống hóa một số tư liệu.

Người Khơ Mú Nghệ An

Theo số liệu điều tra từ cuộc tổng điều tra dân số toàn quốc năm 2009, người Khơ Mú ở Việt Nam có 72.929 người, cư trú tại 44 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. So với các tỉnh thành khác trong cả nước, Nghệ An là nơi tập trung đông dân tộc Khơ Mú nhất với 35.670 người, chiếm 48,9% tổng số người Khơ Mú trong cả nước.

Bác Hồ - Tấm gương tự học và học tập suốt đời

Tóm tắt: Bài viết nghiên cứu về tấm gương vươn lên trong học tập và ý chí tự học, tự rèn luyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhờ đó, đã giúp Người từng bước tiếp cận, lĩnh hội tinh hoa văn hóa dân tộc, phương Đông. Từ nền tảng của giáo dục và văn phương Đông, Người tiếp tục nỗ lực vươn lên học tập và tiếp thu tinh hoa văn hóa phương Tây cũng như toàn nhân loại. Tấm gương không ngừng vươn lên trong học tập và rèn luyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có ý nghĩa và giá trị to lớn trong việc nâng cao chất lượng giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên và góp phần xây dựng nguồn lực con người vừa “hồng”, vừa “chuyên” nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Bác Hồ với nhà khoa học Nguyễn Xiển

"Lúc này đã là trí thức yêu nước thì phải nhận trách nhiệm trước lịch sử”. Đó là câu đầu tiên Hồ Chủ tịch nói với Giáo sư Nguyễn Xiển khi ông được gặp Người. Nguyễn Xiển sinh năm 1907 tại thành phố Vinh. Cụ nội rồi đến thân phụ của ông đều đỗ Cử nhân (Hán học). Hồi là học sinh Quốc học Vinh, Nguyễn Xiển rất giỏi Toán. Sau khi đỗ Thành chung, ông ra học ban Tú tài ở Trường Bưởi. Là một học sinh xuất sắc, ông được cấp bổng sang học tại Đại học Tuluzơ - Pháp. Về nước, Nguyễn Xiển làm công việc dạy học. Ông đã tham gia biểu tình chống lại việc nhà nước Bảo hộ vì họ trả lương cho giáo sư người Việt quá rẻ so với các ông thầy người Pháp. Sau đó, Nguyễn Xiển được chuyển sang làm việc ở ngành Khí tượng vì khi ở Pháp, ông đã học giỏi phần chuyên môn này. Với công việc ấy, ông có tiền lương gấp ba lần so với một giáo sư người bản xứ. Do vậy, ông càng thương các trí thức và nhân dân lao động nước mình. Bốn năm sau, ông được cử làm Trưởng đài Phủ Liễn (đặt ở tỉnh Kiến An) là cơ sở Thiên văn lớn nhất Đông Dương thời đó.

Người Thổ Nghệ An

Người Thổ là một trong những dân tộc chính sinh sống xen kẽ cùng hai dân tộc Kinh và Thái trong cộng đồng các dân tộc ở khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An, tập trung chủ yếu tại các huyện Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp, Tân Kỳ và thị xã Thái Hoà.

Trạng nguyên Hồ Tông Thốc

Hồ Tông Thốc sinh năm Giáp Tý (1324) tại làng Kẻ Cuồi hay Trang Cuồi ấp Quỳ Trạch, huyện Thổ Thành, thời Lê đổi là Đông Thành, nay là làng Tam Thọ,xã Thọ Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Ông nội của Hồ Tông Thốc là cụ Hồ Kha, cháu đời thứ 13 của Trạng nguyên Hồ Hưng Dật, người quê gốc ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc được cử sang giữ chức Thái thú Châu Diễn đời Ngũ Quý, thời Hậu Hán (907 - 960), đóng lỵ sở tại Kẻ Sừng thuộc ấp Quỳ Trạch. Đến lúc nghỉ hưu Hồ Hưng Dật không về nước mà ở lại ấp Quỳ Trạch lấy vợ và định cư tại đây.Theo gia phả họ Hồ ở xã Thọ Thành thì Hồ Kha sinh ra và lớn lên ở trang Mộng Sơn, ấp Quỳ Trạch huyện Thổ Thành, nay là làng Đồng Nhân xã Mã Thành huyện Yên Thành. Về sau ông di chuyển nhiều nơi cuối cùng về sống ở sách Hoàn Hậu nay thuộc xã Quỳnh Đội, huyện Quỳnh Lưu. Lúc này vợ chồng Hồ Kha sinh được hai người con trai là Hồ Cao và Hồ Hồng.

Hai thập kỷ người Nghệ chinh phục Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật (2000 - 2019)

Phạm Thận Duật sinh ngày 24-9 năm Ất Dậu (4 -11-1825) ở làng Yên Mô thượng thuộc tổng Yên Mô, huyện Yên Mô (Ninh Bình) nay thuộc xã Yên Mạc, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. Ông lấy tên tự là Quan Thành, ngọn núi Vọng Sơn ở chính quê hương được ông lựa chọn để đặt tên hiệu cho bản thân. Sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo, trong một gia đình có truyền thống khoa bảng, ông được gia đình cho theo đòi nghiệp bút nghiên và từng theo học với nhiều thầy nổi tiếng trong vùng, trong đó có cả Đốc học Phạm Văn Nghị, danh sĩ Vũ Phạm Khải,…

Bà Quận chú - Vị tổ sư của nghề bện võng Hoàng La

Bà Quận chúa Nguyễn Thị Ngọc Oanh là con gái thứ hai của Đức Quốc Công - Thượng tướng Nguyễn Nghiệm, sinh vào những năm đầu thế kỷ 16, Người Gia Viễn, Huyện Hà Trung, Thanh Hóa. Năm 1522 Bà theo thân phụ di cư vào huyện Đông Thành (Nghệ An) để an cư tránh loạn nhà Mạc. Vốn có tư chất thông minh, lại được sinh trưởng trong một gia đình danh gia vọng tộc, nên bà ý thức được trách nhiệm với quê hương đất nước. Tư tưởng “Phò Lê diệt Mạc” hình thành rất sớm trong con người bà.

Lê Đông - người thổi hồn rượu men lá đồng bào Thái Con Cuông

Sinh ra và lớn lên tại Đô Lương, nhưng bản thân anh bén duyên với cô gái Thái, sống, làm việc, gắn bó với vùng núi rừng Con Cuông. Qua quá trình sống, gắn bó anh nhận thấy, người Thái nơi đây có nhiều nét văn hóa đặc trưng cần được gìn giữ và phát triển. Đặc biệt vùng Chi Khê, anh đã quyết định bàn với vợ con bán căn nhà nơi phố huyện vào Chi Khê lập nghiệp, sau đó là quyết định nghỉ việc nhà nước, chuyên tâm theo đuổi đam mê.