|
|
Di sản Hán Nôm tại Cương Quốc công từ - Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt
Nghệ An đến nay có bốn di tích lịch sử văn hóa quốc gia đặc biệt: Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên, Nam Đàn, Khu lưu niệm Chí sĩ Phan Bội Châu tại Sa Nam, Nam Đàn; Đình Hoành Sơn thuộc Khánh Sơn, Nam Đàn và Cương quốc công từ Đền Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí tại xã Nghi Hợp (nay là xã Khánh Hợp) thuộc huyện Nghi Lộc (Quyết định số 2280 QĐ-TTG ngày 31 tháng 12 năm 2020). Cương quốc công từ là ngôi đền uy nghiêm tráng lệ cổ kinh, nằm giữa một không gian thiên nhiên kỳ vĩ bao la, có sông nước vây quanh, có núi tiếp núi trùng điệp. Là vùng đất địa linh, đẹp nhất còn lại hiện nay trên đất Nghệ An. Cương quốc công từ là đối tượng hấp dẫn với các nhà sử học, gia tộc học, văn hóa, bảo tàng, kiến trúc, phong thủy, thần học, du lịch, Hán Nôm. Bài viết này sẽ phác thảo về Di sản Hán Nôm tại Cương quốc công từ - Di tích lịch sử văn hóa quốc gia đặc biệt. Một số văn bản đã được phô tô và in lại trong sách Cương quốc công Nguyễn Xí: Gia phả - Di huấn - Phụ lục (Tái bản và nâng cấp, NXB Nghệ An, 2013).
|
|
|
|
Tri thức bản địa về nghề thủ công truyền thống dân tộc Thổ miền Tây Nghệ An
Dân tộc Thổ là một trong số các dân tộc thiểu số có số lượng dân cư tương đối đông ở miền núi phía Tây Nghệ An. So với các dân tộc khác như Thái, Mông, Khơ Mú, Ơ Đu thì dân tộc Thổ có nhiều nét đặc biệt hơn: Đây là một cộng đồng được tập hợp từ nhiều nhóm khác nhau và sinh sống trên một vùng lãnh thổ địa lý cách xa nhau, nhưng có chung một số nét đặc trưng chung về ngôn ngữ, văn hóa và ý thức tự giác tộc người.
Xuất hiện trong “Danh mục các thành phần dân tộc Việt Nam” năm 1979, “Dân tộc Thổ” được công nhận là tộc danh chung của các nhóm địa phương như Đan Lai, Ly Hà, Tày Poọng, Kẹo, Mọn, Cuối, Họ, Con Kha, Xá Lá Vàng. Điều đó cho thấy rằng, cái gọi là “Dân tộc Thổ” thực chất là “một sản phẩm của quá trình sản xuất tri thức về tộc người”. Tri thức nghề thủ công truyền thống của người Thổ mang nhiều nét đặc trưng riêng về văn hoá của người Thổ trong quá trình phát triển.
|
|
|
|
Du lịch Cửa Lò hướng đến “An toàn - thân thiện - mến khách”
Bước vào năm 2021, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang được kiểm soát tốt, kinh tế có dấu hiệu phục hồi và tăng trưởng trở lại, với chủ đề “Cửa Lò: An toàn - thân thiện - mến khách”, thị xã Cửa Lò đã và đang chỉ đạo triển khai các hoạch định cụ thể, các nhiệm vụ trọng tâm và các điểm mới để thu hút và phục vụ du khách một cách tốt nhất.
Các hoạt động trọng tâm du lịch Cửa Lò năm 2021, bao gồm: Chương trình khai mạc Lễ hội du lịch Cửa Lò năm 2021 vào tối 30/4/2021 với màn bắn pháo hoa nghệ thuật dài 15 phút; Hội chợ Du lịch thương mại với quy mô hoành tráng, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng; Chương trình lễ hội âm nhạc đường phố vào các ngày 30/4, 19/5, 1/6, 15/6, 30/6 và 9/7; Festival Bóng chuyền bãi biển khu vực Nghệ An, Giải đua xe đạp Cup Truyền hình TP. Hồ Chí Minh chặng TX. Cửa Lò, Giải Golf NTV - Cửa Lò, Giải thể hình Nghệ An mở rộng, Giải Cầu mây toàn quốc; Chương trình nghệ thuật tình ca Song Ngư...
|
|
|
|
|
|
Kho tàng di sản văn hóa vật thể trên địa bàn miền Tây Nghệ An
Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Căn cứ và các tiêu chí phân loại của các loại hình văn hóa vật thể thì trên địa bàn miền Tây Nghệ An có hầu hết, tạm chia các loại hình đó như sau:
|
|
|
|
|
|
Bộ sách cổ về y học và những hiện vật quý của vợ chồng con gái quan Thị Lang Bộ Lại triều Nguyễn
Hiện nay, tại nhà ông Thái Quốc Huy, khối 3, Thị trấn Đô Lương lưu giữ khá nhiều vật cổ, quý do được ông cha lưu truyền lại.
Hơn 100 năm trước, họ Thái từng là một gia tộc trí thức quyền quý thời phong kiến. Ông nội của ông Thái Quốc Huy là Thái Bá Quê, SN 1885 thi đậu Tú tài, hàm Giáo sư, giữ chức Viện hàn lâm Đại - chiếu, từng được nhận phần thưởng của Viện hàn lâm Cung - phụng thời vua Bảo Đại do cố vấn Bộ trưởng nội các ký vào ngày 29/9/1934. Bà nội là Nguyễn Thị Tự, con gái của quan Thị Lang Bộ Lại (đứng sau chức quan Thượng Thư) triều đình nhà Nguyễn. Nhờ thế mà đến nay, nhiều đồ vật cổ, quý vẫn còn được gia đình ông Thái Quốc Huy bảo tồn và lưu giữ.
|
|
|
|
Một số lễ hội của đồng bào người Thái diễn ra trong dịp tháng Tám hàng năm
1. Lễ Bươn Xao và lễ Cắm Phả
Lễ Bươn Xao và lễ Cắm Phả là một trong những chuỗi sự kiện được đề cập qua câu chuyện Nàng Ve Căm (truyền thuyết của người Thái). Ngay tại xã Tiên Kỳ, nơi được cho là khởi nguồn của lễ Bươn Xao hay là nơi duy trì và thực hành các nghi lễ bài bản, đầy đủ nhất cũng có nhiều dòng họ tổ chức vào ngày 17/8 nhưng tập trung nhất là vào ngày 20/8, và cũng là địa phương duy nhất tổ chức Lễ Bươn Xao. Những nơi khác chủ yếu tổ chức vào ngày 17/8 hay còn gọi là lễ Cắm Phả (kiêng Trời) như xóm Văn Sơn, bản Kẻ Chiềng, xã Đồng Văn, huyện Tân Kỳ; xóm 9, xã Thọ Sơn, huyện Anh Sơn; bản Kẻ Tre, bản Khe Đóng, bản San, bản Kẻ Trai xã Thạch Ngàn, bản Chai xã Chi Khê, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông; bản Đồng Lụm, xã Châu Quang huyện Quỳ Hợp...
|
|
|
|
Một số dân tộc tiêu biểu ở Nghệ An
Nghệ An là một tỉnh có nhiều dân tộc sinh sống. Chiếm đại đa số dân cư ở Nghệ An là dân tộc Kinh, phân bố rộng khắp cả tỉnh nhưng tập trung đông nhất là ở vùng đồng bằng và ven biển. Đồng bào các dân tộc thiểu số sống tập trung ở các huyện miền núi và trung du như Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế phong, Quỳ hợp... chiếm một phần tư dân số toàn tỉnh trong đó dân tộc Thái chiếm đa số.
|
|
|
|
Tiềm năng du lịch sinh thái cộng đồng kết hợp với mô hình bảo tồn và phát triển con cá Mát tại xã Tam Hợp, Tương Dương
Du lịch sinh thái cộng đồng đang được coi là loại hình du lịch mang lại nhiều lợi ích, giúp phát triển kinh tế bền vững cho người dân bản địa. Du lịch sinh thái cộng đồng kết hợp với mô hình bảo tồn và phát triển con cá Mát tại xã Tam Hợp, huyện Tương Dương không những giúp người dân bảo vệ tài nguyên, đa dạng sinh học, môi trường sinh thái, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc độc đáo của người dân Tam Hợp. Vì vậy, việc xây dựng và phát triển các mô hình bảo tồn con cá Mắt, gắn với việc cung cấp các dịch vụ du lịch cộng đồng là phù hợp với xu thế thời đại, đáp ứng nhu cầu khám phá của du khách muốn tìm hiểu văn hoá dân tộc đặc sắc của người dân Tam Hợp nói riêng, cộng đồng dân tộc Tương Dương nói chung.
|
|
|
|
Văn hóa ẩm thực và những món đặc sản của xứ Nghệ
Xét về không gian văn hóa thì xứ Nghệ thuộc văn hóa Đông Sơn. Trong quá trình phát triển lâu dài, dưới sự tác động của thiên nhiên khắc nghiệt, vùng đất và con người nơi đây đã hình thành văn hóa ẩm thực mang bản sắc của vùng văn hóa xứ Nghệ và phong cách con người xứ Nghệ.
Nếu như món ăn xứ Huế không ngọt đậm và mặn nhiều nhưng rất đa dạng trong cách chế biến. Các món ăn Huế ít chất béo, vị mặn vừa đủ, vị ngọt thì ngọt thanh, món mặn thì không nêm đường. Vị cay trở thành chủ đạo trong nhiều món ăn Huế…. Đó là những nét đặc trưng của món ăn Huế, là văn hóa ẩm thực Huế. Cách chế biến, phong cách thưởng thức đã trở thành nghệ thuật của người Huế và phản ánh nét bản sắc riêng của văn hóa xứ Huế và con người Huế.
|
|
|
|
Đình Hoành Sơn - Một Di tích quốc gia đặc biệt
Đình Hoành Sơn thuộc xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn, Nghệ An. Đình được xây dựng và hoàn thành năm Nhâm Ngọ niên hiệu Cảnh Hưng thứ 23 năm 1763, thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang con trai thứ 8 của vua Lý Thái Tổ, là người có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quốc gia Đại Việt.
Đình Hoành Sơn tọa lạc trên diện tích khoảng 2.500m2 nằm bên hữu ngạn dòng Lam, thuộc xóm 4, xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn. Trước đây, đình có tên gọi là đình Nam Hoa, rồi đình Làng Ngang, thuộc tổng Nam Kim. Căn cứ theo các tư liệu ít ỏi còn ghi chép lại thì đình Hoành Sơn được xây dựng vào tháng Chạp năm Nhâm Ngọ, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 23 (2/1763) và đến cuối năm sau (Quý Tỵ 1764) thì hoàn thành. Người khởi xướng và chủ sự xây dựng công trình này là Đặng Thạc, cử nhân dưới triều vua Lê Hiển Tông (1740 - 1786) thuộc dòng dõi thế tộc và có uy quyền nhất vùng.
|
|
|
|
1
2
3
4
5
|
|
|
|
