Lễ hội đón tiếng sấm của dân tộc Ơ Đu

Người Ơ Đu còn có tên gọi khác là Tày Hạt, đây là dân tộc cổ xưa và ít người nhất ở Việt Nam, sống chủ yếu ở khu vực thượng nguồn Sông Lam thuộc huyện Tương Dương tỉnh Nghệ An và khu vực miền trung của nước bạn Lào. Trong quá trình hình thành và phát triển, dân tộc Ơ Đu xưa từng là một dân tộc hùng mạnh, dân số đông, sinh sống trên một vùng rộng lớn không xen lẫn với dân tộc nào.Trên địa bàn huyệnTương Dương người Ơ Đu tập trungchủ yếu các bản Xốp Pột, Pủng Ca Moong, Kim Hòa xã Kim Đa.Đến năm 2004, họ chuyểnvề cư trú tại bản Văng Môn, xã Nga My theo chính sách di dân tái định cư Thủy điện Bản Vẽ. Hiện nay trên địa bàn huyện có khoảng 600 người Ơ Đu, chiếm khoảng 0,17% dân số toàn tỉnh.Dân tộc Ơ Đu là một dân tộc ít người song lại mang trong mình nhiều bản sắc văn hóa độc đáo, tiêu biểu là Lễ hội đón tiếng sấm đầu tiên, một di sản văn hóa phi vật thể mang dấu ấn cộng đồng vô cùng đặc trưng và giàu bản sắc.

Tục làm vía - Tín ngưỡng đặc sắc người Thái

Tục làm vía hay còn gọi là hăng vắn - buộc cổ chỉ tay là một trong những tập tục thiêng liêng đầy ý nghĩa của đồng bào người Thái nói chung và người Thái miền Tây xứ Nghệ nói riêng. Người Thái quan niệm, con người có hai phần: Phần xác và phần hồn tức là vía. Thể xác con người sống được là do có hồn vía. Hồn vía là lực lượng siêu linh, ngụ trong cơ thể con người, nhưng hồn vía cũng là “cái bóng”, là con người thứ hai, có thể tách ra khỏi cơ thể để phiêu diêu đâu đó trong mường Đất.

Văn cúng thiên đài của người xưa

Ở tỉnh Nghệ An, và một số địa phương miền Bắc nhiều gia đình có cột thiên đài dựng trước nhà để cúng vào các ngày lễ, tết hàng năm và sóc, vọng hàng tháng. Nhưng hỏi cúng ai thì câu trả lời thường khác nhau. Gần đây tôi phát hiện bài cúng cột thiên đài bằng chữ Hán của một nhà nho ở xã Nghĩa Liệt (nay là xã Xuân Lam), huyện Hưng Nguyên. Xin giới thiệu để mọi người biết người xưa dựng cột thiên đài thờ ai.

Di tích lịch sử quốc gia Đền thờ và Mộ Phùng Phúc Kiều, phường Nghi Thu, thị xã Cửa Lò

Phát tích từ vùng đất Hạ Khê, tổng Phù Long, huyện Hưng Nguyên, nay thuộc xã Nam Cường, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, dòng họ Phùng ở phường Nghi Thu đã có mặt trên vùng đất thị xã Cửa Lò suốt hơn ba thế kỷ và đã trở thành một dòng họ nổi tiếng của vùng đất này với nhiều bậc danh tướng, lương thần có công lớn trong việc bảo vệ bờ cõi quốc gia Đại Việt cũng như chiêu dân lập ấp, vỗ về nhân dân để tạo ra một vùng đất trù phú đó là vùng đất Lộc Kén xưa nay là Làng Thu Lũng ngày nay.

Phủ Hòa Quân

Phủ Hòa Quân hiện nay thuộc xóm 4 (trước đây là xóm 7), xã Thanh Hương, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Phủ cách thành phố Vinh khoảng 54 km về phía Tây. Cách huyện lỵ Thanh Chương 08 km về phía Tây Bắc. Phủ Hòa Quân được xây dựng trên một vùng đất thuộc trung tâm của vùng Hòa Quân xưa. Phủ ngoảnh mặt về hướng Nam, ở thế “Tọa sơn vọng thủy” sau lưng tựa núi Phủ. Phía trước là dòng sông Trai vừa tạo nên nét đẹp phong thủy vừa đem lại sự thoáng mát cho không gian của di tích, xung quanh có nhiều di tích đã được xếp hạng cấp Tỉnh như: Nhà thờ họ Lê Ngọc, xã Thanh Tiên; Chùa Phúc Viên, xã Thanh Lĩnh,.

Một số nghề thủ công truyền thống xưa ở Nghệ An

Nghệ An là một tỉnh có nhiều nghề thủ công truyền thống. Các làng nghề đã hình thành, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển thăng trầm của lịch sử. Xuất phát từ việc tranh thủ khoảng thời gian nông nhàn trong sản xuất, đồng thời tận dụng nguồn nguyên vật liệu tại địa phương, người nông dân đã làm ra các sản phẩm thủ công nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của chính bản thân, gia đình. Dần dần, việc sản xuất các sản phẩm thủ công được phát triển và chuyên môn hóa, các sản phẩm sản xuất ra được đem đi trao đổi, buôn bán, tạo thành hàng hóa.

Tầm nhìn phát triển du lịch sinh thái Yên Thành

Từ xa xưa nhân dân ta thường nghe câu ca: “Nghệ Yên Thành - Thanh Nông Cống” ý nói lên Yên thành và Nông Cống là 2 vùng đất đặc trưng phát triển cây lúa. Trong giai đoạn phát triển kinh tế như hiện nay, Yên Thành chỉ nhìn vào phát triển cây lúa thì sự tăng trưởng kinh tế không thể theo kịp với xu hướng đi lên của xã hôi, trong khí đó Yên Thành đang lãng quên tài nguyên vô giá để phát triển du lịch sinh thái. Nói đến du lịch sinh thái ở Yên Thành, trước tiên phải nói đến hồ đập. Trong bài hát “Về Yên Thành” của nhạc sỹ Thanh Tùng có câu “... Lên vùng cao, đập hồ nghiêng soi bóng nước, đưa nước về xuôi, bốn mùa lúa trải vàng tươi, khúc dân ca, vơi đầy sâu nặng tình ai....”. Nói đến đây ta không thể nhắc đến hồ Vệ Vừng, một trong những điểm du lịch sinh thái hấp dẫn khó quên. Hồ Vệ Vừng cách thị trấn Yên Thành 7km về phía tây, với tổng diện tích trên 720 ha, diện tích mặt nước 20 triệu m3 nước trải qua các xã Đồng Thành, Kim Thành, Quang Thành, nhấp nhô với các ngọn đồi lớn nhỏ, quện sắc xanh núi non xinh đẹp quanh hồ. Đập Vệ Vừng là một trong những hồ đập thủy lợi lớn nhất ở Nghệ An. Cảnh đẹp của hồ Vệ Vừng làm du khách ngỡ ngàng tưởng như là bức tranh thủy mạc.

Lịch sử và kiến trúc đền Chín Gian ở Quế Phong

Đền Chín Gian (Tến Cau Hong) huyện Quế Phong được khởi dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIV gắn với quá trình khai bản lập mường của dòng họ Lo Khăm. Với sự tích gắn với nhân vật Tạo Ló Ỳ người có công xây dựng vùng Quế Phong thành một nơi hưng thịnh và mở rộng ra chín mường như ngày nay. Truyền thuyết kể lại rằng Ló Ỳ đã có công xây bản lập mường làm cho mường lớn Quỳ Châu trở nên thịnh vượng. Để tạ ơn trời đất, thần thánh đã cho dân chúng làm ăn phát đạt, nên cả 9 mường góp công, của xây dựng đền Chín Gian để thờ Trời (Thẻn Phà). Sau khi đền xây dựng xong, các mường (Poọng) các họ người Thái dắt trâu đến cúng, đến mừng, thành thông lệ, lễ cúng thường tổ chức rất lớn.

Trang phục truyền thống của phụ nữ Thái

Trang phục truyền thống của dân tộc Thái ở Nghệ An được xem là nét văn hóa đặc sắc của đồng bào trong dòng chảy văn hóa của 54 dân tộc anh em và 5 dân tộc thiểu số ở Nghệ An. Có thể nói, ít có bộ trang phục truyền thống của dân tộc nào tuy đơn giản nhưng tinh tế hài hòa, thể hiện được tính nhân văn cũng như nét đẹp quyến rũ lòng người như của dân tộc Thái. Cùng với nhà sàn, trang phục, đặc biệt là trang phục của người phụ nữ Thái được xem là một trong những nét đặc sắc nhất của văn hóa đồng bào phản ánh rõ nét đặc trưng của cư dân nông nghiệp đó là sự chinh phục tự nhiên, dùng nguyên liệu trong thiên nhiên, với bàn tay khéo léo của người phụ nữ để tạo nên trang phục. Trang phục không đơn thuần là một yếu tố văn hóa mà qua đó thể hiện quan điểm thẩm mỹ, đạo đức, lối sống, văn hóa - xã hội của đồng bào dân tộc Thái; đồng thời thể hiện trình độ phát triển cao của thẩm mỹ dân gian trong văn hóa cộng đồng người Việt. Để có được một bộ trang phục đẹp là cả một quá trình lao động miệt mài, nhẫn nại của người phụ nữ Thái từ khâu trồng bông, chế biến bông thành sợi, nhuộm màu, dệt vải, cắt may cho đến thêu hoa văn trên trang phục,… Vì thế, người Thái có câu: Nhinh hụ dệt phai/ Chai hụ san hẻ, nhinh na, có nghĩa là “gái biết dệt vải, trai biết đan chài, bắn nỏ”.

Điệu hát "Tơm đám cưới" của người Khơ Mú

Người Khơ Mú (tên gọi khác: Xá Cẩu, Mứn Xen, Pu Thênh, Tềnh, Tày Hạy), là một trong những nhóm sắc tộc lớn nhất sinh sống tại khu vực bắc tiểu vùng Đông Nam Á. Họ có mặt ở miền bắc Lào, tại Myanmar, tây nam Trung Quốc, Thái Lan, và Việt Nam. Tiếng Khơ Mú thuộc ngữ tộc Môn-Khmer của ngữ hệ Nam Á. Hiện tại có khoảng 479.240-540.000 người Khơ Mú ở khắp thế giới; với dân số khoảng 389.694 người (năm 1985) tại Lào; 72.929 người (năm 2009) tại Việt Nam; 31.403 (năm 2000) tại Thái Lan; 1.600 người (năm 1990) tại Trung Quốc; không rõ số liệu tại Myanmar; và cỡ 8.000 tại Hoa Kỳ. Tại Việt Nam, họ sống tập trung chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ như Nghệ An, Sơn La, Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái; trong số 44/63 tỉnh, thành phố. Người Khơ Mú sống chủ yếu bằng kinh tế nương rẫy. Cây trồng chính là ngô, khoai, sắn. Trong canh tác, người Khơ Mú dùng dao, rìu, gậy chọc lỗ là chính. Hái lượm săn bắn giữ vị trí quan trọng, nhất là lúc giáp hạt. Người Khơ Mú nuôi gia súc, gia cầm chỉ để phục vụ dịp lễ lạt, tiếp khách. Nghề đan lát phát triển. Họ đan các đồ dùng trong nhà, hoặc để vận chuyển, chứa lương thực... Người Khơ Mú không phát triển nghề dệt vải, nên thường mua quần áo, váy của người Thái để mặc. Dân tộc Khơ Mú có vốn truyền thống văn hóa lâu đời, tuy cuộc sống vật chất còn nghèo, nhưng đời sống tinh thần rất dồi dào.

Kỳ thú Con Cuông

Thay vì đến các tỉnh, thành phố có nhiều địa chỉ du lịch nổi tiếng để kết hợp với tham quan, nghỉ dưỡng, chúng tôi đã quyết định chọn huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An làm điểm đến cho chuyến hành trình những ngày đầu xuân mới của mình. Lần đầu tiên được đặt chân đến vùng đất xa xôi này, nhưng Con Cuông với bao điều kỳ thú đã thực sự hấp dẫn và mời gọi chúng tôi khám phá…

Bảo tồn Võ thuật cổ truyền Xứ Nghệ

Trong lịch sử, Nghệ An là tiền đồn, là hậu phương, là căn cứ quân sự của nhiều cuộc kháng chiến giữ nước. Võ thuật là sức mạnh, là sự mưu trí dũng cảm giúp người dân xứ Nghệ khởi nghĩa chống lại nhà Đường, xây thành Vạn An và tôn Mai Thúc Loan làm Hoàng đế. Thời nhà Lý, Nghệ An là phên dậu của nhà nước Đại Việt, nhờ có công chăm lo vỗ về của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang mà đất đai được khai phá, dân tình no ấm, không chỉ ngăn chặn được giặc ngoài mà còn là điểm tựa quan trọng cho sự phát triển của đất nước. Thời nhà Trần, xứ Nghệ là hậu cứ quan trọng, đóng góp nhiều sức người, sức của cho ba lần đánh đuổi giặc Nguyên Mông ở phương Bắc và là tiền đồn ngăn chặn giặc phương Nam, mở mang bờ cõi; là điểm tựa vững chắc cho các triều đại. Chẳng thế mà vua Trần Nhân Tông từng thốt lên đầy tự hào và tin tưởng về sự trung dũng của con người xứ Nghệ khi nhà vua đang ở trên chiến thuyền lui về bến Vạn Kiếp trước sự tấn công ồ ạt của giặc Nguyên Mông: