"Đại hội tỉnh Đảng bộ Nghệ An khóa XIX diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, do đó, có sứ mệnh đặc biệt"(*)

LTS: Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX dự kiến tổ chức vào tháng 11 năm 2020, đây là sự kiện chính trị có ý nghĩa trọng đại của tỉnh. Từ nay đến khi Đại hội diễn ra Ban Chấp hành Đảng bộ lần thứ XVIII tổ chức lấy ý kiến góp ý của các nhà khoa học, các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước là người Nghệ An nhằm xây dựng Dự thảo Báo cáo Chính trị. Để góp thêm ý kiến vào Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Chuyên san KHXH&NV Nghệ An có cuộc trao đổi với PGS.TS Trần Đình Thiên - thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng Chính phủ, Tổ phó Tổ tư vấn kinh tế - xã hội của tỉnh một số nội dung trong bản Dự thảo Báo cáo.

Nhận diện giá trị văn hóa cốt lõi của làng Việt trong bối cảnh toàn cầu hóa

Nhiều công trình nghiên cứu trước về làng Việt truyền thống đã chỉ ra đặc trưng cơ bản của làng là một đơn vị kinh tế khép kín, chính trị mang tính tự trị - tự quản, văn hóa thể hiện tính cộng đồng (Nguyễn Văn Huyên, 1939; Trần Từ, 1984; Trần Ngọc Thêm, 1999; Ngô Đức Thịnh, 2001; Phan Ngọc, 2004). Có thể nói, tính cộng đồng là một giá trị văn hóa cốt lõi, quan trọng tạo nên bản sắc cộng đồng làng Việt ở miền Bắc. Khi đề cập đến tính cộng đồng trong văn hóa làng, các học giả nghiên cứu văn hóa thường trình bày với một nội dung khá rộng, bao gồm nhiều khía cạnh sinh hoạt khác nhau của đời sống, từ quan hệ trong gia đình, họ tộc, cho đến các mối quan hệ ngoài xóm làng như sự kiện lễ hội. Trong các mối quan hệ xã hội này, cá nhân, nhóm đã tham gia và ứng xử trong các sinh hoạt ở cộng đồng làng xã. Tìm hiểu về bản sắc làng Việt, nhất là đối với các làng Việt cổ truyền, chúng tôi nhận thấy, tính cộng đồng chính là giá trị văn hóa cốt lõi giữ vai trò quan trọng trong các hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nghiên cứu này chỉ tập trung tìm hiểu tính cộng đồng của văn hóa làng Việt qua hoạt động lễ hội truyền thống ở làng.

Làng trong tâm thức của người cao tuổi

Đọc nhiều nghiên cứu về làng xã và thỉnh thoảng hay bị ám ảnh bởi cấu trúc cảnh quan cây đa - bến nước - mái đình cũng như những yếu tố được các nhà nghiên cứu đề cập đến đàng sau những cấu trúc đó. Nó làm cho người ta cứ hay nhìn xung quanh mình để tìm về những yếu tố cảnh quan đã được định hình trong nhận thức khi tìm về một làng xã truyền thống nào đó. Bản thân từ “truyền thống”, vốn cũng mù mờ và vô cùng trừu tượng, chẳng có gì rõ ràng cả. Nhất là khi đặt “truyền thống” trong một diễn tiến thời gian thì thật khó để thấy cái gì là truyền thống, bởi cuộc sống luôn luôn thay đổi, con người luôn thích ứng không chỉ để sinh sống mà còn để phát triển, để sống tốt hơn. Ấy vậy mà đến nay, truyền thống vẫn như một con “ngáo ộp” (theo cách nói của TS Nguyễn Công Thảo) ám ảnh đến nhiều người.

Gìn giữ phong tục, tục lệ của làng trong xây dựng nông thôn mới ở Nghệ An

“Lệ làng” bao gồm phong tục, tục lệ, tập quán,… được thể hiện trong hương ước của làng, có mối quan hệ mật thiết với công cuộc xây dựng nông thôn mới (NTM). Thế nhưng 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới và 8 giải pháp Hướng dẫn tiếp tục thực hiện cuộc vận động lại không có tiêu chí nào liên quan trực tiếp đến “lệ làng”; và ở Nghệ An, rất ít làng còn giữ được hương ước. Việc điều chỉnh bộ tiêu chí là rất khó khăn, phức tạp. Tuy nhiên, nếu có hương ước, trong đó có lồng ghép các tiêu chí xây dựng NTM thì việc thực hiện (của người dân trong làng xã) sẽ thuận lợi và công tác đánh giá kết quả xây dựng NTM (của chính quyền) sẽ nhanh chóng và chính xác hơn. Bài viết trình bày khái quát vai trò của phong tục, tục lệ của làng trong bảo vệ bản sắc văn hóa Việt, trong quản lý tổ chức lãnh thổ nông thôn và đề xuất xây dựng hương ước có lồng tiêu chí xây dựng NTM nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng NTM ở Nghệ An.

Biến đổi làng nghề truyền thống trong xây dựng nông thôn mới tỉnh Nghệ An

Cùng với sự phát triển chung của làng nghề cả nước, các làng nghề trên địa bàn tỉnh Nghệ An cũng đang có sự chuyển mình mạnh mẽ, phù hợp xu thế hội nhập kinh tế, tạo động lực mới phát triển kinh tế nông thôn, góp phần quan trọng nâng cao thu nhập cho người dân, đẩy mạnh hiệu quả phong trào xây dựng nông thôn mới trên toàn tỉnh.

Khu Di tích quốc gia đặc biệt km 0 - đường Hồ Chí Minh cần được tu bổ, tôn tạo

Tháng 1 năm 1959, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 15 (khóa II) mở rộng do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì, xác định “Nhiệm vụ cơ bản của cách mạng miền Nam là giải phóng miền Nam, phương pháp cách mạng và phương thức đấu tranh là dùng bạo lực cách mạng, từ đấu tranh chính trị tiến lên kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, đánh đổ quyền thống trị của đế quốc, phong kiến, trước mắt là đánh đổ tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm - tay sai của đế quốc Mỹ, thiết lập chính quyền cách mạng”(1).

Phát triển cây con chủ lực ở Nghệ An - Những vấn đề cần trao đổi

Phát triển nông nghiệp là một định hướng lớn của Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng nhằm phát huy lợi thế của đất nước có truyền thống nông nghiệp và đặc điểm khí hậu, thổ nhưỡng, đa dạng sinh học. Trong những năm qua, Việt Nam cũng như Nghệ An đã xác định cây con chủ lực trên địa bàn để có chính sách khuyến khích phát triển và đã có những bước phát triển đáng kể góp phần vào tăng trưởng kinh tế xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Nhất là góp phần tái cơ cấu nội ngành nông nghiệp nhằm nâng cao giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích đất. Một số sản phẩm đã có bước phát triển nhanh, có thương hiệu như bò sữa, cam…

Thời đại kỹ thuật số: Khoa học xã hội sẽ trao cho học sinh những cơ hội gì?

Thời đại kỹ thuật số đã mở ra những cơ hội – và cả thách thức mới – cho nền giáo dục và các ngành khoa học xã hội. Giờ đây, chúng ta có thể truy cập nhanh chóng vào các nguồn thông tin đa dạng, cũng như các công cụ thiết lập và phân tích thông tin một cách dễ dàng. Đồng thời, vì thao tác quá dễ dàng như vậy, việc hướng dẫn học sinh cách chọn lọc nguồn thông tin càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Trong khi đó, quá trình toàn cầu hóa không chỉ dừng lại ở văn hóa, kinh tế, mà còn cả bệnh tật, đã khiến việc quản lý xã hội càng khó khăn hơn. Tuy nhiên, đằng sau những phương tiện truyền thông, những công cụ tương tác mới mẻ này, là một mối quan tâm kinh điển: Tầm quan trọng của công bằng và hòa hợp; sự cần thiết phải đưa ra quyết định dựa trên bằng chứng; và nhu cầu thấu hiểu giữa người với người.

Giải pháp thúc đẩy công bố quốc tế trong KHXH&NV?

Nhiều thảo luận gần đây xung quanh vấn đề công bố quốc tế trong khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV) đều nhấn mạnh tính cấp thiết phải xuất bản quốc tế, đề cao và khuyến khích đăng các bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế có chỉ số trích dẫn và ảnh hưởng khoa học cao. Tuy nhiên, để tìm giải pháp thúc đẩy, không thể chỉ bắt đầu từ “ngọn”, mà trước hết phải phân tích thực trạng và nguyên nhân sâu xa dẫn tới tình trạng yếu kém hiện nay.

Trăn trở trong đào tạo nguồn nhân lực phục vụ du lịch ở Nghệ An hiện nay

Nghệ An là tỉnh có tiềm năng phát triển ngành du lịch với đầy đủ các loại hình du lịch hấp dẫn. Hiếm có một địa phương nào có đầy đủ các loại hình du lịch như du lịch sinh thái, du lịch văn hóa tâm linh, biển đảo.... như Nghệ An. Nghệ An có 82 km bờ biển với nhiều bãi tắm hấp dẫn, 2/3 diện tích đất tự nhiên là rừng núi có nhiều hang động, thác nước huyền ảo; rừng nguyên sinh quốc gia Pù Mát, đã được Liên Hiệp quốc công nhận là một trong 6 vùng lớn nhất thế giới có rừng nguyên sinh và nhiều loài động vật quý hiếm đang sinh sống. Nghệ An còn là nơi có bề dày truyền thống lịch sử -văn hoá và nhân văn đặc sắc, với trên 1.000 di tích lịch sử - văn hoá - cách mạng và các lễ hội...

Đất nước đang cần báo chí giám sát và phản biện xã hội mạnh mẽ

Giám sát và phản biện xã hội là một trong những chức năng cơ bản của báo chí; hơn thế nữa, nó là thuộc tính của báo chí hiện đại. Báo chí cách mạng Việt Nam là một nền báo chí mang tính đặc thù rất cao nhưng vẫn thực hiện khá tốt chức năng giám sát và phản biện xã hội, đặc biệt là trong những năm gần đây.

Cơ cấu việc làm và những thách thức của các gia đình trẻ

Trong tư tưởng truyền thống, cha ông vẫn nói “an cư lạc nghiệp”, hay cái chí nam nhi trong tư tưởng phong kiến phải “tề gia” rồi mới “trị quốc, bình thiên hạ”. Nhìn chung là nói đến quan hệ giữa gia đình và công việc hay sự nghiệp. Trong cuộc sống hiện đại, dù không có những diễn ngôn hoa mĩ, nhưng việc làm luôn có mối quan hệ với gia đình. Ở góc độ nào đó có thể nói cơ cấu việc làm nào thì xuất hiện mô hình gia đình tương ứng. Trong mô hình gia đình truyền thống của người Việt, vốn chịu nhiều ảnh hưởng của Nho giáo Trung Hoa với chữ Lễ đứng hàng đầu. Lễ ràng buộc con người vào một hệ thống trách nhiệm với gia đình, đặc biệt là người phụ nữ. Tam tòng, tứ đức hay công-dung-ngôn-hạnh, xét cho cùng là những sợi dây néo buộc người phụ nữ với gia đình. Tạm khoan hãy nói chuyện hay dở trong từng thời đoạn nhưng rõ ràng Lễ đã hạn chế sự phát triển của người phụ nữ, bắt buộc họ phải hi sinh cho gia đình nhằm làm nền tảng cho đàn ông tập trung vào công việc xã hội. Nhiều bất bình đẳng được sinh ra từ Lễ. Và càng ngày, không chỉ có Lễ mà còn nhiều thứ tập quán khác được bổ sung, thêm thắt vào cuộc sống gia đình làm cho sự ràng buộc của con người, đặc biệt là người phụ nữ lại càng thêm chặt chẽ. Họ gần như không có công việc hay sự nghiệp riêng nếu không thể thoát ra khỏi hệ thống trách nhiệm bị gắn buộc với gia đình.