Mấy bài học về phương pháp từ nhà văn hóa lớn Nguyễn Đổng Chi (1915 - 1984)

Học giả Nguyễn Đổng Chi, một người con ưu tú của quê hương xứ Nghệ. Xuất thân từ Chi Gia Trang và Mộng Thương thư trai nổi tiếng ở làng quê Ích Hậu, huyện Can Lộc, (nay là xã Ích Hậu, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh) từ thế kỷ XIX, là con và cháu của hai nhà duy tân yêu nước, được coi là cừu gia tử đệ đối với chế độ bảo hộ Pháp ở Đông Dương. Riêng ông, chỉ xuất thân từ đệ tam trung học, thế mà với nỗ lực phi thường của bản thân, từ rất sớm đã thành danh trên nhiều lĩnh vực khoa học xã hội của cả nước.

Sứ mệnh của khoa học xã hội và nhân văn trong thời đại mới

Khoa học xã hội và nhân văn là một lĩnh vực quan trọng trong nền khoa học của hầu hết mọi quốc gia. Trong lịch sử phát triển, các ngành khoa học xã hội và nhân văn đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự phát triển của nhân loại nói chung cũng như sự phát triển kinh tế xã hội của các cộng đồng, quốc gia nói riêng. Nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn giúp cho người ta có những góc nhìn đa dạng về thực tại cuộc sống, có những lý giải, diễn giải các quá trình vận động và phát triển, cũng như đi sâu tìm hiểu nguyên nhân, hệ quả, các mối quan hệ và dự đoán những diễn biến tiếp theo của các sự kiện, hiện tượng trong đời sống con người. Khoa học xã hội và nhân văn, một mặt là sản phẩm của quá trình sáng tạo của con người nên nó có tính lịch sử và mang tính chất của từng thời đại khác nhau và nó vận động theo sự vận động và phát triển của xã hội. Nhưng khoa học xã hội nhân văn cũng là một lĩnh vực khoa học nên nó có tính dự báo và góp phần vào việc cải tạo, biến đổi xã hội ở những mức độ khác nhau. Vậy nên, nói về các ngành khoa học xã hội nhân văn đối với sự phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia, cộng đồng hay địa phương cũng luôn là một vấn đề rộng lớn và khó khăn. Trong bài viết này, chúng tôi muốn đưa ra thảo luận ba vấn đề chính: Các nhân tố quan trọng trong thời đại hiện nay đã tác động đến các ngành khoa học xã hội nhân văn như thế nào? Thứ hai là vai trò của các ngành khoa học xã hội nhân văn trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của các cộng đồng, quốc gia. Và thứ ba, trên cơ sở đó thảo luận về vai trò của khoa học xã hội nhân văn đối với một địa phương là tỉnh Nghệ An.

Văn hóa Việt Nam và những giá trị văn hóa Việt Nam

Lịch sử dân tộc Việt Nam là một quá trình diễn biến những sự kiện rất phong phú và đa dạng, thể hiện sự hùng tráng và cũng có sự bi thảm. Trong đó, văn hoá là sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ quá trình ấy, làm nên sức sống mãnh liệt, giúp cộng đồng dân tộc Việt Nam vượt qua biết bao sóng gió và thác ghềnh để không ngừng phát triển, lớn mạnh, viết nên những trang sử hào hùng. Trải qua các giai đoạn lịch sử, đứng trước sự thách thức và ứng phó, văn hoá Việt Nam ngày càng phát triển. Trên bình diện chỉnh thể, nó cũng mang nét riêng của mỗi thời kỳ khác nhau. Bởi vậy, muốn hiểu được văn hoá Việt Nam, các nhà nghiên cứu phải phân chia sự phát triển của nó qua các giai đoạn. Trên thực tế, nhiều nhà nghiên cứu phân chia tiến trình văn hóa Việt Nam thành 6 giai đoạn là: 1) Văn hóa tiền sử; 2) Văn hóa Văn Lang - Âu Lạc; 3) Văn hóa thời chống Bắc thuộc; 4) Văn hóa Đại Việt; 5) Văn hóa Đại Nam; 6) Văn hóa hiện đại. Sáu giai đoạn này tạo thành ba lớp: lớp văn hóa bản địa, lớp văn hóa giao lưu với Trung Hoa và khu vực, lớp văn hóa giao lưu với phương Tây .

Thực trạng công tác bảo tồn và phát huy giá trị tinh hoa văn hóa xứ Nghệ thời gian qua

Trong hệ thống di sản văn hóa vật thể thì hệ thống di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc nghệ thuật là quan trọng nhất, vì nó chứa đựng trong đó không chỉ giá trị văn hóa hữu thể (vật có hình khối) như đền, chùa, đình, miếu, và nhiều hiện vật, cổ vật trong di tích… Mà trong các di tích lịch sử văn hóa vật thể vẫn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa phi vật thể, đó là phong tục tập quán, là không gian và các trình thức lễ hội … Trước hết, ở công tác nhận diện và phân cấp quản lý các di tích lịch sử văn hóa: Nhận thức rõ vai trò vị trí quan trọng của việc bảo tồn hệ thống di tích, di sản văn hóa của tỉnh nhà, những năm qua ngành văn hóa đã tiến hành tổng kiểm kê khoa học trên địa bàn toàn tỉnh, từ kết quả kiểm kê, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã tham mưu cho UBND tỉnh ra Quyết định số: 1017/QĐ-UBND-VX ngày 01 tháng 4 năm2011 “Về việc phân cấp quản lý các di tích, danh thắng trên địa bàn tỉnh Nghệ An”.

Có thể bạn chưa biết: Luật danh cho giám khảo xưa

Thi cử ngày xưa đều lấy mục đích chọn những người tài đức ra làm quan giúp vua trị nước. Đạo Nho thích trị dân bằng đức hơn là quyền lực và luật pháp, vì Nho giáo dạy sĩ tử phải “tu thân” trước rồi mới nghĩ đến chuyện “tề gia trị quốc, bình thiên hạ”. Ngày nay chuyện tiêu cực trong học hành, thi cử rất phổ biến ở mọi cấp học từ nhỏ đến lớn. Đặc biệt trong các kỳ thi quan trọng, có tính quyết định như thi tốt nghiệp PTTH, kể cả thi Công chức, thi chuyển ngạch, thi lấy bằng học vị thạc sĩ, tiến sĩ thường xảy ra lắm chuyện tiêu cực. Chuyện gian lận trong thi cử xét cho cùng thì thời nào cũng có. Nhưng tác giả cho rằng chuyện thi cử ngày xưa nghiêm minh hơn bây giờ rất nhiều…

Văn hóa và những giá trị văn hóa Việt Nam

Lịch sử dân tộc Việt Nam là một quá trình diễn biến những sự kiện rất phong phú và đa dạng, thể hiện sự hùng tráng và cũng có sự bi thảm. Trong đó, văn hoá là sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ quá trình ấy, làm nên sức sống mãnh liệt, giúp cộng đồng dân tộc Việt Nam vượt qua biết bao sóng gió và thác ghềnh để không ngừng phát triển, lớn mạnh, viết nên những trang sử hào hùng. Trải qua các giai đoạn lịch sử, đứng trước sự thách thức và ứng phó, văn hoá Việt Nam ngày càng phát triển. Trên bình diện chỉnh thể, nó cũng mang nét riêng của mỗi thời kỳ khác nhau. Bởi vậy, muốn hiểu được văn hoá Việt Nam, các nhà nghiên cứu phải phân chia sự phát triển của nó qua các giai đoạn. Trên thực tế, nhiều nhà nghiên cứu phân chia tiến trình văn hóa Việt Nam thành 6 giai đoạn là: 1) Văn hóa tiền sử; 2) Văn hóa Văn Lang - Âu Lạc; 3) Văn hóa thời chống Bắc thuộc; 4) Văn hóa Đại Việt; 5) Văn hóa Đại Nam; 6) Văn hóa hiện đại. Sáu giai đoạn này tạo thành ba lớp: lớp văn hóa bản địa, lớp văn hóa giao lưu với Trung Hoa và khu vực, lớp văn hóa giao lưu với phương Tây .

Quốc học Vinh - Mô hình giáo dục Pháp - Việt tiêu biểu, một trung tâm tri thức lớn ở Trung kỳ

Theo sơ đồ quy hoạch xây dựng trường Quốc học Vinh, có thể nhận thấy trường đã được xây dựng khá hoàn hảo, theo mô hình trường trung học Pháp - Việt đương thời. Phần tô màu nâu sẫm là khu vực đã được xây dựng cho đến năm 1930, phần chưa tô là nằm trong quy hoạch nhưng chưa xây dựng. - Không có số liệu chính thức về kích thước, nhưng với số lượng các công trình, nhất là dãy phòng học, có thể ước tính mỗi cạnh của khu đất hình vuông này dài từ 250 đến 300 mét, diện tích toàn bộ khu đất ước khoảng 7-9 ha. Ở vào hai góc phía trước, hai bên cổng vào, bên trái là nhà của Đốc học và các thư ký, được xây dựng năm 1925, bên phải là nhà của Tổng giám thị, được xây dựng năm 1929.

Hội nhập quốc tế lĩnh vực khoa học và công nghệ tỉnh Nghệ An trong giai đoạn phát triển mới

Hòa bình, hợp tác, liên kết và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo nhưng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn rất phức tạp, gay gắt. Toàn cầu hóa - hội nhập và xu thế dịch chuyển các chuỗi sản xuất toàn cầu và dịch chuyển các dòng đầu tư quốc tế, sự điều chỉnh chính sách, quan hệ đối ngoại của các nước lớn trong khu vực và trên thế giới diễn biến khó lường. Phát triển bền vững trở thành xu thế bao trùm trên thế giới, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh đang là mô hình phát triển được nhiều quốc gia lựa chọn. Chuyển dịch sang năng lượng tái tạo, năng lượng xanh là xu thế rõ nét hơn trong thời kỳ tới. KH&CN, đổi mới sáng tạo và cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn biến rất nhanh, đột phá, tác động sâu rộng và đa chiều trên phạm vi toàn cầu. KH&CN và đổi mới sáng tạo ngày càng trở thành nhân tố quyết định đối với năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia. Công nghệ số làm thay đổi phương thức QLNN, mô hình sản xuất kinh doanh, tiêu dùng và đời sống văn hóa, xã hội.

Văn hóa và chức năng của văn hóa

Văn hóa bắt nguồn từ chữ Latinh “cultus” mà nghĩa gốc là trồng trọt, nhưng thường được dùng theo hai nghĩa là “trồng trọt ngoài đồng” (cultus agri) và “trồng trọt tinh thần” (cultus animi). Ở cách hiểu thứ hai, nó đồng nghĩa với “sự giáo dục, bồi dưỡng tâm hồn con người”. Văn hóa dùng để chỉ ý thức của con người về giá trị của sự phát triển về vật chất và tinh thần của những xã hội, dân tộc, bộ tộc cụ thể; hiện nay được dùng rất phổ biến nhưng việc giải thích nó rất phức tạp . Từ các góc độ tiếp cận khác nhau, có rất nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa. Hệ thống lý thuyết về văn hóa là vô cùng đa dạng, phong phú, với nhiều trường phái và học thuyết.

Tìm hiểu nguồn lợi thủy sản tại Nghệ An và một số đề xuất kiến nghị

“Nguồn lợi thuỷ sản là nguồn tài nguyên sinh vật sống trong các vùng nước tự nhiên, có giá trị kinh tế, khoa học nhằm phát triển nghề khai thác thuỷ sản, bảo tồn và phát triển nguồn lợi thuỷ sản” (Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Luật Thuỷ sản Việt Nam 2003). Không chỉ đóng một vai trò quan trọng trong đời sống của con người khi là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng trong các bữa ăn gia đình, những nguyên liệu quý để bào chế dược phẩm hay đơn giản được dùng làm đồ mỹ nghệ trong trang trí, thiết kế, tài nguyên thuỷ sản còn là một ngành kinh tế mũi nhọn trong kế hoạch phát triển của đất nước.

Đặc sắc in vẽ trên vải Ấn Độ

In vẽ trên vải là một nghệ thuật thủ công vô cùng độc đáo ở Ấn Độ. Bằng sự khéo léo của đôi bàn tay, cộng với những bản khắc in (con dấu) chi tiết, những nghệ nhân in, vẽ và nhuộm vải lụa nước này đã cho ra đời được hàng nghìn loại hoa văn rực rỡ. Và nhiều khi không chỉ là những họa tiết độc đáo, chúng còn là một bức tranh thiên nhiên, người- vật xinh đẹp, khi khoác lên mình hấp dẫn. Điều thú vị nữa, đa số các kỹ thuật in đều đã ra đời cách đây vài nghìn năm, và được truyền thụ từng vùng, tạo nên một bản sắc riêng.

Tạo hứng thú học tập cho học sinh qua mỗi tiết dạy học Ngữ văn ở trường THPT

Mở đầu Dạy và học môn Ngữ văn trong nhà trường trung học phổ thông hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề, thu hút sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, các phương tiện truyền thông, và đặc biệt là dư luận xã hội. Dẫu thế nhưng môn Ngữ văn đã và đang mất dần vị thế vốn có của nó. Tình trạng học sinh không còn hứng thú với việc học văn đã trở thành hiện tượng phổ biến, chất lượng học tập giảm sút cũng đã không còn là vấn đề mới chỉ hôm qua. Trong khi đó, Ngữ văn là môn không chỉ quan trọng trong trường học, trong các kỳ thi tốt nghiệp, cao đẳng, đại học mà còn có vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách, đạo đức làm người. Và giáo viên đóng vai trò quan trọng, thổi lên ngọn lửa nuôi dưỡng lòng đam mê học tập, khát khao khám phá của học sinh. Muốn vậy, “Người thầy là ngọn nến, đốt cháy mình”. Nhưng trên thực tế giảng dạy vì nhiều lý do, giáo viên chúng ta vẫn hay bỏ qua hoặc “làm cho có” việc tạo hứng thú học tập cho học sinh. Điều đó làm cho học sinh thấy học tập môn Ngữ văn là không còn hấp dẫn, lôi cuốn và giờ dạy học văn không đạt hiệu quả cao. Để khắc phục tình trạng này, trong quá trình giảng dạy, đòi hỏi giáo viên phải có năng lực, phương pháp, kinh nghiệm và nhiệt huyết, chịu khó thay đổi.