SỨ QUAN ĐINH NHO HOÀN VÀ VUA KHANG HY

Đinh Nho Hoàn sinh năm 1671 tại làng An Ấp - Hương Sơn (nay là xã Sơn Hòa, Hương Sơn, Hà Tĩnh). Năm 14 tuổi (1684) ông thi đậu Tam trường, năm 23 tuổi (1693) đậu Giải Nguyên, năm 30 tuổi (1700) đậu Nhị Giáp Tiến sĩ.

VUA MINH MỆNH VỚI MẢNH ĐẤT VÀ CON NGƯỜI XỨ NGHỆ

Nghệ An là một tỉnh địa linh nhân kiệt, nơi sản sinh ra nhiều sĩ phu nhân tài cho đất nước qua các thời kỳ. Đời nào cũng có được lời hay tiếng tốt, nhân dân được ngợi khen. Chẳng thế mà dưới triều vua Minh Mệnh, rất nhiều lời khen đã được vua ban cho người xứ Nghệ. Nhằm tri ân và biểu dương người xứ Nghệ, vua Minh Mệnh đã ngợi khen những gia đình có 4-5 thế hệ cùng chung sống hòa thuận dưới một mái nhà gọi là “Tứ - Ngũ đại đồng đường”.

TƯỚNG QUÂN HOÀNG TÁ THỐN - NGƯỜI CHỈ HUY THỦY BINH TÀI BA

Trong cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông lần thứ ba (1287-1288), Hoàng Tá Thốn được Quốc công Tiết chế Trần Hưng Đạo giao nhiệm vụ Chỉ huy thủy binh phục kích chặn đánh quân địch trên sông Bạch Đằng. Ngày 9/4/1288 đội quân hùng mạnh của Nguyên - Mông do Ô - Mã Nhi và Phàn Tiếp chỉ huy đã bị quân ta tiêu diệt gọn trên sông Bạch Đằng (400 chiến thuyền bị đánh chìm, 8 vạn tên địch bị giết và bị bắt.

NHÀ NƯỚC CỔ ĐẠI VIỆT THƯỜNG THỊ

Những tìm tòi trong thư tịch cổ và những tìm kiếm trên thực địa trong nhiều năm gần đây, đã đẩy lịch sử hình thành các nhà nước cổ đại ở Việt Nam lùi về xa hơn nhà nước Văn Lang đến hàng ngàn năm trước.

CON NGƯỜI NGHỆ AN

Con người Nghệ An quả là một vấn đề lớn. Đã có nhiều sách báo, nhiều hội thảo đề cập đến con người Nghệ An. Thậm chí có cả một chương trình khoa học do trường Đại học Vinh phụ trách, cố Phó Giáo sư Lê Bá Hán chủ trì, mang tên là: “Con người Nghệ An trước yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa” thực hiện trong 5 năm (1995-2000) với 6 lỉa đề tài. Kết quả nghiên cứu được đánh giá là có hiệu quả cao. Những kết luận rút ra đều có giá trị khoa học và thực tiễn. Nhưng sau rồi vẫn có nhiều người bàn cãi, trao đổi.

LÀNG PHÚ MỸ & 100 CHIM PHƯỢNG HOÀNG

Chuyện kể rằng: Khi con trai đầu của Lạc Long Quân lên làm vua lấy hiệu Hùng Vương đã được 100 con chim phượng hoàng bay đi khắp nước Nam Việt giúp tìm đất định đô. Đàn chim phượng hoàng từ phương Bắc bay đến miền Trung thì bắt gặp một vùng đất giàu đẹp, phong cảnh hữu tình, địa hình núi non biển trời hòa quyện, có khí thiêng của đất trời. Đó là làng Phú Mỹ thuộc xã Quỳnh Hoa, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An ngày nay. Và chim phượng hoàng đã đậu xuống nơi đây.

QUỲ CHÂU - VÙNG ĐẤT CỦA LỄ HỘI

Trải qua quá trình lịch sử lâu dài, đồng bào các dân tộc ở Quỳ Châu đã sáng tạo và lưu giữ nhiều lễ hội mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, như: Lễ hội hang Bua, Lễ hội Xăng Khan, lễ hội xuống đồng (Lồng tồng), lễ hội cầu mùa (Lệ hạy)… Lễ hội cổ truyền của đồng bào các dân tộc ở Quỳ Châu, cũng như nhiều nơi khác, được cấu thành bởi hai bộ phận: phần lễ và phần hội.

LÀNG NÔNG THÔN NGHỆ AN THỜI KỲ HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP KIỂU CŨ, TRONG CHIẾN TRANH PHÁ HOẠI ĐẾN TRƯỚC ĐỔI MỚI (KỲ 2)

Tóm tắt Nông thôn Nghệ An thay đổi nhanh thời gian gần đây. Bên cạnh những mặt tích cực, sự thay đổi cũng bộc lộ một số tiêu cực đáng lo ngại. Chương trình xây dựng nông thôn mới hiện nay đang rất cần những biện pháp hạn chế các tiêu cực đó. Bài viết kỳ 2 nghiên cứu cảnh quan làng/nông thôn Nghệ An thời kỳ từ sau cải cách ruộng đất đến trước Đổi mới, chú trọng phân tích hình thức tổ chức hợp tác xã nông nghiệp; so sánh những mặt mạnh-yếu của từng thời kỳ (để kỳ 3: đưa ra các biện pháp có tính đột phá góp phần xây dựng giá trị vật chất và phi vật chất làng/nông thôn mới).

VÔ CÙNG THƯƠNG TIẾC PGS. PHAN VĂN BAN

Dẫu biết rằng sinh, lão, bệnh, tử là lẽ thường của đời người, nhưng có những cuộc ra đi để lại niềm tiếc thương vô hạn cho những người ở lại. 14 giờ ngày 24 tháng 10 năm 2015 (tức là ngày 12 tháng 9 năm Ất Mùi), Thầy giáo, Nhà sử học, PGS. Phan Văn Ban đi vào cõi vĩnh hằng. Cuộc ra đi của thầy là nỗi mất mát lớn lao cho gia đình cùng bao thế hệ học trò, bạn bè gần xa và bà con khối phố. Thầy Phan Văn Ban sinh năm Giáp Tuất (1934) tại làng Xuân Tiêu, xã Hợp Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Thầy sinh ra trong một gia đình Nho giáo cách mạng. Cố và ông nội thầy là những nhà Nho đức độ, thân sinh thầy là cán bộ lão thành cách mạng. Lớn lên trên vùng “đất học” của huyện Yên Thành. Trước năm 1945, Hợp Thành là lỵ sở của huyện Yên Thành.

ĐẠI TƯ NÔNG PHAN HOÀNG NHIỄU - NGƯỜI CÓ CÔNG KHAI LẬP RA ĐẤT BÀU TIỀN

Theo Phan tộc Việt Nam(1) thì Phan Hoàng Nghĩa (? - 1393) quê huyện Hoàng Hóa, phủ Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ông làm quan đến Lang Trung bộ lễ và là Quốc sư, dạy vua Trần Phế Đế, tác giả của Bảo hòa di bút, gồm 8 tập. Ông là một trong các công thần dự mưu giết Hồ Quý Ly nhưng không thành.

Đính chính một sai lầm về bà Phan Thị Viên - Phu nhân của Đinh Nho Hoàn trong bản dịch "Nghệ An ký"

Danh nhân Đinh Nho Hoàn (1671-1715), tự Tồn Phác, hiệu Mặc Trai (cũng gọi là Mặc Ông), quê ở làng Gôi Mỹ, thuộc tổng Yên Ấp, nay thuộc xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là con trai thứ ba của Tiến sĩ Đinh Nho Công và phu nhân Đặng Thị. Ông thi đậu Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp) khoa Canh Thìn, niên hiệu Chính Hòa thứ 21 (1700), triều Lê Hy Tông. Ông làm quan trải các chức: Hậu bổ Hàn lâm viện, Tham chính xứ Sơn Tây, Đốc trấn phủ Cao Bình (tức Cao Bằng), Hữu Thị lang bộ Công, Thượng bảo tự khanh. Sau khi mất, ông được tặng Tả Thị lang bộ Lại. Triều đình cho lập miếu tôn thờ và có phong sắc là Đặc Đạt Đại vương.

Đào Tấn với Nghệ Tĩnh

Một trong những người làm quan ở Nghệ Tĩnh ngày trước đáng được kính trọng và ghi nhớ là Tổng đốc Đào Tấn. Đào Tấn, tự Chỉ Thúc, hiệu Mộng Mai, Mai Tăng (1845-1907), là danh nho và là nhà soạn tuồng nổi tiếng đất Bình Định. Ông đỗ cử nhân năm 1867. Năm 1871, 26 tuổi, ông được bổ chức Hiệu thư trong nội các Huế, với công việc chính là soạn thảo các kịch bản tuồng bộ theo lệnh của vua Tự Đức. Sau đó, ông được thăng dần đến Phủ doãn Thừa Thiên. Vua Tự Đức mất, ông cáo quan về, nhưng Đồng Khánh lại triệu ra.