DANH SỸ PHẠM ĐÌNH TOÁI (1818 - 1901)

Trên Chuyên san Khoa học Xã hội và Nhân văn Nghệ An số 8/2016, nhà nghiên cứu Thái Kim Đỉnh đã có bài viết rất công phu về danh sĩ Phạm Đình Toái. Với tư cách là chắt ngoại (mẹ tôi là cháu nội của cụ Phạm Đình Toái) xin góp thêm một số sự kiện liên quan đến thân thế và sự nghiệp của cụ mà chưa mấy ai biết được.

GS. Tạ Quang Bửu – Nhà trí thức xuất sắc, nhà khoa học lớn của đất nước

“Cha tôi là một nhà trí thức xuất sắc, nhà khoa học lớn của đất nước, một tấm gương sáng về tự học, học suốt đời”. Thiếu tướng Tạ Quang Chính, nguyên Cục trưởng Cục Chính trị Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng đã kể cho chúng tôi nghe về người cha thân yêu của mình – GS Tạ Quang Bửu, một nhà quản lý, người thầy cả đời chăm lo công tác đào tạo đại học và sau đại học của ngành giáo dục nói chung và Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội (ĐHBK Hà Nội) nói riêng.

DANH SĨ PHẠM ĐÌNH TOÁI (1818 - 1901)

Phạm Đình Toái, tự Thiếu Du, hiệu Song Quỳnh, người làng Quỳnh Đôi, xã Hoàn Hậu, nay là xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Họ Phạm cũng là một họ khoa cử ở Quỳnh Đôi. Tổ phụ của Đình Toái là Phạm Đào, đỗ Hương cống cuối đời Lê. Thân sinh ông là Phạm Đình Trọng cũng đỗ Hương cống khoa Quý Dậu năm Gia Long thứ 12 (1813), làm Đốc học, không chịu khuất phục ông Hiệp trấn Thân Văn Giai vì ông này tư túi trong việc khảo hạch, nên bị cách chức.

NHỮNG “TRAI ĐÀN NGÔN NIỆM” MIỀN SÔNG GIĂNG, THUỞ ẤY

Nhân tiết Vu Lan, “Tháng Bảy ngày Rằm, xá tội vong nhân”, đọc những bài “ngôn niệm” từ trang sách cổ, lưu truyền trong dân gian; Cảm thấy đây là những tác phẩm đậm chất nhân văn, chúng tôi dịch ra Quốc ngữ và xin trân trọng giới thiệu. Hy vọng sẽ cung cấp cho bạn đọc một hương vị xưa, một lễ tục theo truyền thống văn hóa Phật giáo xứ Nghệ vào thời dân tộc ta đang quằn quại sống dưới ách nô lệ thực dân Pháp.

NGUYỄN XUÂN ÔN (1825 – 1889)

Hiệu là Ngọc Đường, Hiến Đình và Lương Giang tướng công, quê ở xã Lương Điền, tổng Thái Xá, nay thuộc xã Diễn Thái, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.

NHÀ FOLKLORE HỌC TRẦN HỮU THUNG

Trần Hữu Thung sinh năm 1923 tại làng Trung Phường, xã Diễn Minh, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Ông là con một nhà nông, khá giỏi việc ruộng đồng. Thời niên thiếu có bốn thú vui là: đánh bắt cá, bẫy chim, đấu vật và thích nghe hò vè.

SỨ QUAN ĐINH NHO HOÀN VÀ VUA KHANG HY

Đinh Nho Hoàn sinh năm 1671 tại làng An Ấp - Hương Sơn (nay là xã Sơn Hòa, Hương Sơn, Hà Tĩnh). Năm 14 tuổi (1684) ông thi đậu Tam trường, năm 23 tuổi (1693) đậu Giải Nguyên, năm 30 tuổi (1700) đậu Nhị Giáp Tiến sĩ.

VUA MINH MỆNH VỚI MẢNH ĐẤT VÀ CON NGƯỜI XỨ NGHỆ

Nghệ An là một tỉnh địa linh nhân kiệt, nơi sản sinh ra nhiều sĩ phu nhân tài cho đất nước qua các thời kỳ. Đời nào cũng có được lời hay tiếng tốt, nhân dân được ngợi khen. Chẳng thế mà dưới triều vua Minh Mệnh, rất nhiều lời khen đã được vua ban cho người xứ Nghệ. Nhằm tri ân và biểu dương người xứ Nghệ, vua Minh Mệnh đã ngợi khen những gia đình có 4-5 thế hệ cùng chung sống hòa thuận dưới một mái nhà gọi là “Tứ - Ngũ đại đồng đường”.

TƯỚNG QUÂN HOÀNG TÁ THỐN - NGƯỜI CHỈ HUY THỦY BINH TÀI BA

Trong cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông lần thứ ba (1287-1288), Hoàng Tá Thốn được Quốc công Tiết chế Trần Hưng Đạo giao nhiệm vụ Chỉ huy thủy binh phục kích chặn đánh quân địch trên sông Bạch Đằng. Ngày 9/4/1288 đội quân hùng mạnh của Nguyên - Mông do Ô - Mã Nhi và Phàn Tiếp chỉ huy đã bị quân ta tiêu diệt gọn trên sông Bạch Đằng (400 chiến thuyền bị đánh chìm, 8 vạn tên địch bị giết và bị bắt.

NHÀ NƯỚC CỔ ĐẠI VIỆT THƯỜNG THỊ

Những tìm tòi trong thư tịch cổ và những tìm kiếm trên thực địa trong nhiều năm gần đây, đã đẩy lịch sử hình thành các nhà nước cổ đại ở Việt Nam lùi về xa hơn nhà nước Văn Lang đến hàng ngàn năm trước.

CON NGƯỜI NGHỆ AN

Con người Nghệ An quả là một vấn đề lớn. Đã có nhiều sách báo, nhiều hội thảo đề cập đến con người Nghệ An. Thậm chí có cả một chương trình khoa học do trường Đại học Vinh phụ trách, cố Phó Giáo sư Lê Bá Hán chủ trì, mang tên là: “Con người Nghệ An trước yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa” thực hiện trong 5 năm (1995-2000) với 6 lỉa đề tài. Kết quả nghiên cứu được đánh giá là có hiệu quả cao. Những kết luận rút ra đều có giá trị khoa học và thực tiễn. Nhưng sau rồi vẫn có nhiều người bàn cãi, trao đổi.

LÀNG PHÚ MỸ & 100 CHIM PHƯỢNG HOÀNG

Chuyện kể rằng: Khi con trai đầu của Lạc Long Quân lên làm vua lấy hiệu Hùng Vương đã được 100 con chim phượng hoàng bay đi khắp nước Nam Việt giúp tìm đất định đô. Đàn chim phượng hoàng từ phương Bắc bay đến miền Trung thì bắt gặp một vùng đất giàu đẹp, phong cảnh hữu tình, địa hình núi non biển trời hòa quyện, có khí thiêng của đất trời. Đó là làng Phú Mỹ thuộc xã Quỳnh Hoa, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An ngày nay. Và chim phượng hoàng đã đậu xuống nơi đây.